Dobry start w szkole jest niezwykle ważny dla rozwoju

dziecka. Jeśli jest ono psychicznie i fizycznie gotowe do

podjęcia nauki, to bez trudu i z radością opanuje podstawy

edukacji – a to gwarantuje dobry start w przyszłość.

Czym jest gotowość szkolna?

Gotowość do nauki nie jest czymś, co dziecko osiąga automatycznie.

Decyduje o niej wiele czynników – nie tylko wrodzone możliwości dziecka, ale także (w bardzo dużej mierze) to, jakie doświadczenie zdobyło do tej pory dzięki pomocy dorosłych. Gotowość szkolna - to inaczej - stopień rozwoju dziecka niezbędny do podjęcia obowiązków związanych z rozpoczęciem nauki w szkole.

 Od czego zależy gotowość szkolna?

Dobre przygotowanie do podjęcia nauki w szkole jest wynikiem oddziaływań między dzieckiem, a środowiskiem rodzinnym i wychowaniem przedszkolnym.

Zależy ona od:

• wieku kalendarzowego dziecka,
• indywidualnego tempa rozwoju fizycznego i psychicznego,
• warunków i środowiska w jakim dorasta.

W sytuacji, gdy rodzic nie ma pewności, co do kariery szkolnej dziecka, warto zasięgnąć porady nauczyciela, który zna dziecko i ma możliwość obserwowania go w różnych sytuacjach w przedszkolu. Można również przeprowadzić badania w Poradni Psychologiczno–Pedagogicznej, gdy:

• nauczyciel w przedszkolu zaleca ich przeprowadzenie,
• rodzice nie mają pewności, czy umiejętności dziecka pozwolą mu na prawidłowy rozwój i sukces w nauce szkolnej,
• pojawiają się wątpliwości, co do prawidłowości rozwoju dziecka i jego umiejętności,
• rodzice pragną poznać aktualny poziom rozwoju dziecka.

Komponenty dojrzałości szkolnej:

1. Dojrzałość fizyczna – prawidłowy rozwój ruchowy dziecka uwarunkowany prawidłowym rozwojem fizycznym całego organizmu (prawidłowy rozwój narządów wewnętrznych, układu nerwowego, narządów zmysłów), w tym także sprawność manualna i grafomotoryczna, prawidłowa budowa narządu artykulacyjnego. Ważne jest, by zapewnić dziecku odpowiednią ilość ruchu. Pewność w posługiwaniu się własnym ciałem jest częścią poczucia pewności siebie, dlatego warto inspirować dziecko do podejmowania różnych typów aktywności fizycznej: uprawiania sportu, tańca czy gimnastyki. Przykładowe sposoby doskonalenia sprawności ruchowej, koordynacji całego ciała i sprawności manualnej:
   • gry i zabawy ruchowe na powietrzu (zabawy z piłką, skakanką, chodzenie wzdłuż linii jazda na rowerze, hulajnodze),
   • gimnastyka, pływanie, taniec,
   • trening czynności samoobsługowych,
   • lepienie, ugniatanie, wycinanie, nawlekanie ,
   • zabawy konstrukcyjnie, majsterkowanie,
   • malowanie pędzlem, opuszkami palców, całą dłonią na dużych powierzchniach,
   • zabawy masą solną.
2. Dojrzałość intelektualna – prawidłowy rozwój umysłowy (spostrzeganie, myślenie, mowa, uwaga, pamięć). Dziecko dojrzałe intelektualnie jest zainteresowane nauką, otoczeniem. Potrafi słuchać ze zrozumieniem, wypowiada się swobodnie, jasno formułuje wnioski, uogólnia, słucha i rozumie polecenia, koncentruje się na omawianych tematach, przekazuje swoje myśli w sposób zrozumiały i logiczny, potrafi wyciągać wnioski i oceniać, łatwo przyswaja i utrwala nowe pojęcia, wykorzystuje posiadaną wiedzę w praktyce.Rozwój funkcji spostrzegania wzrokowego doskonalić można poprzez:
   • ćwiczenia w różnicowaniu kształtów (nawet bardzo zbliżonych),
   • układanie puzzli, układanie wg wzoru i bez wzoru poczynając od ćwiczeń na wzorze,
   • tworzenie konstrukcji z klocków, majsterkowanie,
   • odtwarzanie układów geometrycznych – szlaczki, wzory,
   • zapamiętywanie szczegółów obrazków, wymienianie z pamięci wszystkich zapamiętanych przez dziecko.

Rozwój funkcji spostrzegania słuchowego można doskonalić w trakcie:

• nazywania i rozpoznawania różnorodnych dźwięków (z otoczenia, odgłosy zwierząt, instrumentów),
• odtwarzania dźwięków i przekładania ich na ruch lub obraz graficzny,
• nauka wierszyków, rymowanek, piosenek,
• segregowania obrazków ze względu na liczbę sylab w ich nazwach - dziecko odkłada obrazki do odpowiednich kopert, pudełek z odpowiadającą im liczbą sylab (na kopercie można narysować odpowiednio jedną, dwie, trzy, cztery kropki oznaczające liczbę sylab),
• łączenia sylab w wyrazy, głosek w sylaby (z wykorzystaniem ciekawych ilustracji lub konkretnych przedmiotów),
• różnicowania dźwięków mowy, określania głosek na początku i końcu wyrazów, wysłuchiwania poszczególnych głosek w wyrazach.

Funkcje słowne (myślenie i mowę, koncentrację uwagi i pamięć) można ćwiczyć w trakcie codziennych czynności:

• rozmowa, opowiadanie o wydarzeniach dnia, o swoich przeżyciach,
• opisywanie kolejno wykonywanych czynności np.: w trakcie przyrządzania posiłków, wykonywania prac plastycznych,
• układanie zagadek, wymyślanie interesujących/zaskakujących zakończeń wydarzeń,
• układanie historyjek obrazkowych i opowiadanie ich treści.

Dla prawidłowego funkcjonowania w szkole niezbędna jest orientacja przestrzenna. Dziecko powinno rozróżniać strony ciała, kierunki w przestrzeni i na kartce. Przykładowe ćwiczenia kształtujące powyższe umiejętności:

• nazywanie i wskazywanie części ciała,
• wykonywanie poleceń poruszania się w przestrzeni typu: przejdź dwa kroki do przodu, obróć się w lewą stronę itp.,
• używanie w trakcie zabaw określeń: nad, pod, za, przed, obok,
• rysowanie pod dyktando np.: u góry kartki narysuj słońce, w dolnym prawym rogu kwiatek,
• zachowanie prawidłowego kierunku rysowania koła – przeciwny do ruchu wskazówek zegara, rysowanie od lewej do prawej.

Dobre przygotowanie do nauki matematyki, pisania i czytania uwarunkowane jest prawidłowym rozwojem funkcji wzrokowych, słuchowych, poprawną orientacją w przestrzeni i schemacie własnego ciała, umiejętnością przeliczania przedmiotów, dodawania i odejmowania włącznie z liczeniem na palcach, postrzegania zależności i następstwa dni tygodnia, pór dnia i roku.

3. Dojrzałość emocjonalno – społeczna dziecka na opisywanym etapie rozwoju to umiejętność podporządkowania się normom i zasadom obowiązującym w grupie, respektowanie zasad, umiejętność współdziałania. Zachowania dziecka świadczące o jego dojrzałości emocjonalno – społecznej:
   • dziecko jest wytrwałe w działaniu, stara się pokonać ewentualne trudności,
   • doprowadza rozpoczęte zadania do końca,
   • umie współdziałać w grupie rówieśniczej, podporządkowuje się regułom i zasadom zabawy,
   • potrafi czekać na swoją kolej,
   • potrafi zachować się adekwatnie do sytuacji (dostosowuje swoje reakcje do określonej sytuacji),
   • wykazuje zainteresowanie nauką.

A co, jeśli dziecko nie osiągnęło gotowości szkolnej?

Każdy rodzic dziecka 6-letniego do 30 kwietnia powinien otrzymać w przedszkolu lub oddziale przedszkolnym, do którego dziecko uczęszcza „Opinię o gotowości szkolnej dziecka”.

Ta wydawana jest na podstawie obserwacji dziecka i zawiera opis jego mocnych i słabych stron w zakresie wymienionych wcześniej sfer rozwoju.

W przypadku, gdy rodzic ma wątpliwości co do trafności wydanej opinii, może

skonsultować się ze specjalistami w poradni psychologiczno- pedagogicznej. Tam, na

wniosek rodzica, dziecko może zostać ponownie „przebadane”. W przypadku opinii poradni

wskazującej potrzebę odroczenie dziecka, dokument zawiera uargumentowanie tego faktu.

Dorosły jest wzorem dla dziecka, jak należy radzić sobie z trudnościami, pokonywać je i jak przyjmować niepowodzenia. Nie wystarczy tłumaczyć, dziecko potrzebuje treningu i wielu doświadczeń, by móc poradzić sobie z porażką. Dziecko chwalone i nagradzane za doprowadzanie zadań do końca jest obowiązkowe, wytrwałe i sumienne, natomiast dostrzeganie wysiłku włożonego w pracę umożliwia budowanie wiary we własne siły i wytrwałości w działaniu..